Mu dutkamuš gullá sosiologvistihkkii ja vuojulduvvá dasa, makkár lea sápmelažžan sámástišgoahtit easkka rávesolmmožin dahje boatkka maŋŋá. Dutkamuša čuozáhatjoavkun leat gávcci davvisápmelačča, geat eai leat jámma sámástan olles eallima áigge. Lean jearahallan informánttaid ja čielggadan sin gielalaš duogážiid gielalaš identitehta, gielalaš eallingearddi ja eatnigiela doahpagiid vuođul. Dasa lassin čuoččuhan, ahte massojuvvon eatnigiella – sámegiella – lea šaddan sidjiide giellatrauman.
Máŋggat informánttat atnet sámegiela iežaset eatnigiellan, moattis fas eai. Sámegiella lea unnimustá massojuvvon eatnigiella ja danin dasa laktásit nana dovddut. Giellatrauma čuovvumušat leat duođalaččat: informánttat leat sáhttán fuonášišgoahtit gielladáidduset badjelmeare ollu, sámásteapmi lea šaddan váttis ja/dahje sii gáibidit alddiset dievaslaš gielladáiddu. Vearrámus dilis olmmoš lea heaitán sámásteames máŋggalot jahkái dahje loahppaeallimii.
Buvttán ovdan, mot ovttaskas olbmot sáhttet doarjut ja nuppe dáfus caggat earáid sámásteami. Dutkamušas fikkan veahkehit sápmelaččaid geat leat váldime gielaset ruovttoluotta, fállat giellaservošii vejolašvuođa identifiseret dutkamuša čuozáhatjoavkku dillái ja addit rávvagiid, mot sin sáhtálii doarjut. Dat leat ovdamearkka dihte fuomášmeahttun divusteapmi, sensitiiva doaladuvvan ja soahpamuš sámásteamis. Giellaealáskahttin lea mu dutkamuša vuolggasadji ja ulbmilin lea, ahte ovttaskas olbmot sáhttet ealáskahttit sámegiela iežaset árgabeaivvis.
Fáddásánit: giellatrauma, eatnigiella, giellaealáskahttin, gielalaš identitehta, gielalaš eallingeardi